Pak a shumë   prej 40 vjetësh  kjo guaskë  molusku ndodhet në  shtëpinë  e prindërve të  mijë, është  një  relike kujtimesh, trazuar e gatuar me copra shpirti e historie. Sesi ka ngjarë  që  ajo është  ngjitur deri atyre lartësive, këtë  unë  nuk mund ta rrëfej, nuk mund të  them as se sa vite mbart ajo në  koracën e saj. Por di të  tregoj se cfarë është  për mua… di me saktësi  të  them se ajo për mua ka qënë  shtegu nëpër të  cilin unë  ndiqja në  heshtje dhe me padurim një ëndërr… Një  ëndërr  që  ishte e mbushur me një  fllad të  panjohur, që  kishte aromë  të  paprovuar, dhe ngjyra që  me doemos i ngjanin qiejve të  mijë, por që  nuk i prekja kurrë.  Po të  mbyllësh sytë  dhe të lesh shpirtin dhe imagjinatën të  të  udhëheqin, mund të  arrish përtej botës që  njeh, që  ke parë  apo dëgjuar të  flitet për të, jam rritur duke e ledhatuar mes gjishtërinjsh këtë  guaskë  e kam patur shoqe të  mirë, unë  kisha pyetje të  pafundme të  panumërta e mbase të  pakuptimta. Por ajo ishte e duruar, dhe në  fakt më  përgjigjej vetëm në  një  mënyrë … kur kisha nevojë  të  merrja arratinë  nga kreshtat e maleve, nga kupa e qiellit  që  mezi  më  nxinte brenda saj, unë  mbyllja sytë, e afroja atë  pranë  veshit, merrja frymë  thellë, dhe e lëshoja atë  me shumë  ngadalë. Dhe cfarë  ndodhte… ndodhte që  ajri i frymëmarrjes time, të  futej në  sipralen e grykës së saj, të  dridhej nëpër  të  dhe  aty ndodhte magjia, unë  dëgjoja dallgët e detit, dhe rrija gjatë  shumë  gjatë  brënda asaj ëndrre që  s’mund të  ma dhuronte asgjë  tjëter. Të  të  japësh detin mes malesh, ja kjo guack ma ka dhënë  mua. Por nga erdhi ajo në  dorën time? Kjo është  pjesa ku të  ndalesh pak është  e pamundur, për disa ndodhi duhet folur sa gjerë  edhe gjatë. Ajo është  një  dhuratë  në  shenjë  mirënjohjeje për mamanë  time,  për atë  sadopak apo shumë  ndihmë  që  ajo i jepte, poseduesit të  fundit të  saj, Laze Ndreut ose Xha Lazes siç njihet atyre anëve. Ai besoj se duhet të  jetë  figura më  fantazmagorike që  ka prodhuar kujtesa dhe sajesa kolektive e popullsisë  së  asaj krahine.  Jeta është  si kalldrëm,  duhet të  çapitesh me kujdes dhe guxim për në majë  dhe një  pakujdesi  sado e vogël, të çon në  fund të  tatëpjetës, dhe  të  duhet të  ngjitësh malin si Sizifi me gurin e rëndë  të  së përditshmes mbi shpinë. Por fatkëqsia dhe forca e shpirtit mesaduket vijnë  në  mënyrë  përpjestimore në  shpirtin e njeriut, sa më i pafat aq më  i fortë  bëhet ai. Dhe ai xha Lazja njeriu  që  të  rriturit çuditërisht na kishin mbjellë  frikën në  kokë  për t’u sjellë  mirë  sepse përndryshe ai do na ndëshkonte, ishte  njeriu mesiluetën  gri  në  të  zezë  që përshkonte rrugët e  fshatit plotë  dinjitet. Sa herë  që  ndodhte  që  të  kthehej në  shtëpi për  të  përshëndetur, në  sy i fekste një  buzëqeshje e sa e butë  aq edhe e trishtë, dhe në  xhep nuk i mungonte asnjë herë  një  kokërr karamele… të  cilën ma zgjaste, ndërmjet dëshirës dhe ndrojtes, e merrja padyshim e stepur nga frika, dhe futesha sakaq dhe mbulohesha me çitjanet e zeza të  nënës, por për habinë  time karamelja ishte  njësoj e ëmbël  si gjithë  të  tjerat, ndërsa shikimi i tij ishtë  bërë  ku e ku më  i paqtë. Aty në  të  dalë  të  fshatit ndodhej streha e tij, të  cilën thuhet se e pat ndërtuar  i vetëm, sepse krenaria e tij i mbushte dhe i përmbushte kushtet për t'ja dalë  mbanë. Për shumë  e  shumë  kohë  ajo copëz nga vendlindja ime më  është  dukur një  botë  më  vete, sepse në  fakt thonë  se ai kishte  një  botë  krejt të  tijën të  cilën askush nuk mund t’ja cënonte dhe mesaduket aq më  pak t’ja kuptonte. E kam krahasur me  kështjella, me qytet shtete,  me piramidat e Gizës (sepse pas ikjes  së  tij,  ne të  vegjlit e eksploruam mirë  ë  mirë  atë  vendbanim( i cili duhet të  kishte  mbetur i paprekur) dhe as më  shumë  as më  pak por aty gjenim mini thesare te vogla gjithë  farë  objektesh deri tek polaroid fotosh.  Por sot jam e bindur nuk ishte as kala, as piramid, është  mali i Olimpit ndërtuar me gurët e mëdhenj e të  bardhë  si perla të  egra, të  latuar veç me dy duar. Dhe s’ka se si të  jetë  ndryshe të  ndërtosh shtëpinë  në  “Olimp” duhet të  jesh Zot i zoti…që  të  jetosh mes të  zakonshmve pa qënë i detyruar të  shpallësh madhështin, me fjalë , por me mure guri. Dhe vitet rrodhën,  sot unë me guaskën kemi zbritur  nga mali, unë  e pashë  detin, ajo jo më, i trishtë  dhe i pakuptimt udhëtimi i saj… dhe u jam mirënjohëse të dyve, u dashurova me dallgët pa i parë ato…Ndërsa xha Lazja thonë  se shpëtoi, por unë  nuk jam e bindur,  nëse  ata që  ikin nga kjo botë  shpëtojnë, apo ne  që  mbetemi  jemi  të  shpëtuarit. Megjithatë  shumë  pak nga prej nesh lenë  mbrapa një  histori për tu rrëfyer.