Në një lartësi rreth 749 m mbi nivelin e detit tek ngjitesh në kthesat gjarpërushe të luginës së Bënçës kësaj pamje piktoreske dhe mahnitëse, vetëm 28  km larg nga qyteti i Tepelenës, do të mbrish në një zonë malore nga ku do të përshkosh fshatrat e Krahinës së Kurveleshit, Lekdush, Progonat, Gusmar, Rexhin dhe do të mbrish  në një  fshat të  bukur turistik atë të  Nivicës, ose si i thonë ndryshe çatia e krahinës së labërisë. Nivica sot është fshati më i madh i Krahinës së Kurveleshit, me një sipërfaqe prej 108 km. katrorë. Ajo  bën pjesë në 100 fshatrat turistikë. Fshati  shtrihet në një pllajë plot  me kodra e bregore dhe takon me rrezën e malit të Këndrevicës nga ku rrjedhin disa burime uji e bashkohen në një të vetëm që përshkon mes për mes fshatit dhe krijon nje pamje tepër gjelbëruese me kanione përrallorë.

Pak histori

I shfaqur relativisht vonë në hartën turistike të Shqipërisë së sotme, ky lokalitet ka qënë një vendbanim i rëndësishëm nē lashtësi. Kalaja e ndërtuar nga romakët, rreth shekullit të IV-II p.e.s, ka qënë bërthama rreth të cilës u krijua qyteza e lashtë. Një zonë ku kryqëzoheshin rrugë të rëndësishme të periudhës, si romakja Salaria (ende sot një nga rrugët më të gjata dhe të rëndësishme të kryeqytetit italian), dhe një vënd i quajtur doganë nga ku mendohet se aty ka funksionuar një doganë, rruga e Kuçit, Bënçës dhe Vërmikut. Për keto arsye, thuhet se Nivica ka qēnë ndër vendbanimet më të rëndësishëm të fisit ilir të amantëve. Aktualisht, qëndra e fshatit është krejtësisht e re pas restaurimit të bërë në Nivicë në vitin 2018, si rezultat i përfshirjes së saj në projektin “100 fshatrat”.

Qëndra e fshatit Nivicë. 

Natyra, një bukuri e rrallë.

Vështirë të zgjedhësh çfarë të shohësh më parë kur mbërrin në Nivicë. Honet mahnitës të kanionëve, tashmë sekret i zbuluar me kënaqēsi nga turistët e shumtë që i kanë vizituar; ujëvarën me lartësi 200 metra e një ndër më të lartat në Europë; përrenjtë e ujit që rrjedhin nga kanionet; majën e Sefere të rrethuar me lisa e siç mendohet, tempulli i fundit pagan në rajon që ende nderohet nga banorët vëndas. E ndërsa mendohesh, më mirë të hysh nën hijen e Rrepeve të Nivicës, në qendër të fshatit, e që qëndron aty prej shumë vitesh për tu shlodhur dhe të mendosh më  andej për një aventurë të re. Tu ngjitesh honeve e burimeve me ujë të ftohtë bore. Të ngjitesh në malin e këndrevicës 2122 m të lartë e përgjatë rrugës të mbushesh çantën e shpinës me shumllojshmërinë e bimëve medicinale kuruese, e që natyra ja ka veshur me shumicë  atij vëndi.

Rrugët për të mbritur në Nivicë dhe bujtinat.

Nëse udhëtoni me makinën tuaj, atëherë në rrugën Tepelenë – Gjitokastër, gjeni kthesën për Bëncë- Nivicë. Nëse udhëtoni me transport publik, mund të mbërrini me autobusin e linjës, do të zbrisni në Tepelenë dhe me të zbritur, të merrni një taksi për Nivicë ose makina të rastit ose ato të linjës. Rrugë tjetër është edhe ajo Tepelenë-Dukaj-Salari -Nivicë. Dhe rruga më e fundit është  Vlorë –Kuc – Gusmar- Nivicë. Një udhëtim piktoresk dhe me malore shumë të pakta midis Kucit dhe Gusmarit. Dhe për të gjithë të apasionuarit e hiking të ndjekin rrugën e Lumit të Vlorës drejt fshatit Vërmik për të dalë në sheshin e luadhit në rrëzë të malit të këndrevicës. Nivica është menduar të mbetet një fshat që edhe pse hap krahët për vizitorët, të respektojë ritmin e tij natyral, jo të një turizmi masiv. Kështu, modeli më i përhapur i strukturave mikpritëse është ai i bujtinave të vogla me karakter familjar tashmë të njohura për kushtet dhe gatimet tradicionale dhe me karakteristike është mikëpritja sipas tabanit dhe shprehjes pikante. Prite mikun sipas veshjes dhe përcille sipas mëndjes!.

Njohuri për tu mbajtur mend.

Ndër shekuj, Nivica ka mikpritur figura tē shquara historike edhe ndërkombëtare dhe mendimtarë të shquar. Ndër ta, përmendim udhëtaren e njohur angleze, Edith Durham, në fillim të shekullit XX, apo Luigi Ugolino-n, arkeologun italian, emri dhe jeta e të cilit janë të lidhur ngushtë me punën arkeologjike në sitin e Butrintit. Eksploratori Leak me 31 Dhjetor 1804. Pukëvili dy herë më 1806. Një shprehje e Pukëvilit thotë:”Pranë Nivicës së maleve (Nivitëza Malisiotës ) duken rrënojat e Amantias së vjetër ! Më 20 Gusht 180 në Nivicë do të vinte kordhëtari Tafil Buzi dhe populli e priti me këngë. Erdhi flamuri te xhamia/Doli Hodua nga shtëpia.(Hodo Nivica). Sikundër se shihet ka shumë gjëra për tu parë e studjuar dhe ruajtur ato.”Shkatërrimi i të shkuarës është ndofta krimi më i madh ndër të gjitha krimet”. Ndaj për ti ruajtur e promovuar këto vlera ju sjell në vëmëndje një shprehje të M.Grene i cili ka shkruar: “Nuk ka autostradë drejt dijes, nuk ka njohje të sigurt, që dikush e ka mbritur dhe nuk ka fund për atë që mbrin”.